AYM'den yoklama kaçağı ve bakaya kalanlara yönelik hapis cezasına onay

Anayasa Mahkemesi (AYM), yoklama kaçağı ve bakaya kalanlar için önce idari para cezası, yükümlülüğün sürmesi halinde ise hapis cezası öngören hükümlerin Anayasa’ya aykırı olmadığına karar verdi. Yüksek Mahkeme, yapılan itiraz başvurularını oybirliğiyle reddetti.

Karar, 29 Aralık 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Gerekçede, askerlik yükümlülüğünün yerine getirilmesini amaçlayan idari ve cezai yaptırımların hukuki belirlilik, ölçülülük ve kanunilik ilkeleriyle uyumlu olduğu vurgulandı.

İlk Aşamada İdari Para Cezası Uygulanıyor

Mevcut mevzuata göre, 7179 sayılı Askeralma Kanunu’nun 24. maddesi uyarınca yoklama kaçağı veya bakaya kalanlara öncelikle idari para cezası uygulanıyor. 2025 yılı itibarıyla belirlenen tutarlar şöyle:

    Kendiliğinden gelenlere: Günlük 46,32 TL

    Yakalananlara: Günlük 92,65 TL

Bu yaptırımın, yükümlüyü askerlik hizmetini yerine getirmeye teşvik edici nitelik taşıdığı ifade ediliyor.

İdari Cezadan Sonra Hapis Cezası Gündeme Geliyor

İdari para cezasının kesinleşmesine rağmen yoklama kaçağı veya bakaya halinin devam etmesi durumunda 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 63. maddesi devreye giriyor. Bu aşamada, yükümlünün kendiliğinden gelmesine veya yakalanmasına göre 2 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülüyor.

AYM, bu iki aşamalı sistemin “çifte cezalandırma” oluşturmadığını, idari yaptırımın yönlendirici, hapis cezasının ise askeri disiplin ve kamu düzenini koruyucu nitelikte olduğunu belirtti.

 “İdari ve Cezai Yaptırım Birlikteliği Anayasa’ya Aykırı Değil”

Kararda, bakaya ve yoklama kaçağı fiilleri için hem idari hem de cezai yaptırım öngörülmesinin evrensel ceza hukuku ilkelerine aykırı olduğu yönündeki itirazlar da değerlendirildi. Yüksek Mahkeme, askerlik hizmetinin niteliği ve kamu yararı gerekçeleriyle bu görüşe katılmadı ve mevcut düzenlemelerin Anayasa’ya uygun olduğuna hükmetti.

Yoklama Kaçağı ve Bakaya Ne Anlama Geliyor?

Mevzuata göre:

    Yoklama kaçağı, askerlik çağına girmiş bir yükümlünün askerlik şubesine başvurup yoklama ve sağlık muayenesini yaptırmaması halini ifade ediyor.

    Bakaya ise yoklamasını yaptırdığı halde sevk edildiği birliğe katılmama durumunu tanımlıyor.

Mezunlar İçin Askerlik Erteleme Detayları

7179 sayılı Askeralma Kanunu’nun 20. maddesinin 3. fıkrası, mezuniyet sonrası ertelemeye ilişkin hükümleri düzenliyor. Buna göre:

    Lise veya dengi okul mezunları: İstekleri halinde mezuniyetten itibaren 3 yıl,

    Fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokulu mezunları ile ilişiği kesilenler: 2 yıl askerlik ertelemesi alabiliyor.