Sesimiz iletişimimizdeki en önemli enstrümanımızdır. Aynı zamanda toplum içerisindeki pozisyonumuzu belirlemede rol oynayan en önemli faktörlerden biridir. Kişinin sesinin cinsiyeti, yaşı ve fiziksel görünümü ile uyumlu olması gerekir. Aksi durumlar ki bireyin toplum içindeki algısında sıkıntılar yaratabilir. Ses estetiğiyle sesin özellikle incelik ve kalınlık algısına yönelik işlemler yapıldığını söyleyen Liv Hospital Vadistanbul Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Hakan Birkent ses estetiğiyle ilgili merak edilenleri anlattı.

Ses estetiği nedir?

Kişinin sesinin cinsiyeti, yaşı ve fiziksel görünümü ile uyumlu olması beklenir. Aksi durumlar hiç şüphesiz ki bireyin toplum içindeki algısında sıkıntılar yaratabilir. Örneğin, ince sesli bir erkek ya da kalın sesli bir kadın toplumda iletişim esnasında yanlış değerlendirmelerle karşılaşabilir. Bu tür ses bozukluklarının tedavisi amacıyla sesin özellikle incelik ve kalınlık algısına yönelik olarak yapılan işlemler bütününe ses estetiği adı verilir.

Kimler ses estetiğine ihtiyaç duyuyor?

Hiç şüphesiz ki güzel sesli olmak her insan tarafından istenecek bir özelliktir. Bu açıdan bakıldığında herkes ses estetiği için aday olabilir. Ancak daha sıklıkla karşılaşılan hasta grubunu, sosyal iletişimde sesindeki incelik ve kalınlık algısı açısından problem yaşayan hastalar oluşturur. Örneğin kalın sesli bir kadının telefon konuşması esnasında erkek ifadesi ile karşılaşması sık karşılaşılan bir durumdur. Bu ses problemi yapısal nedenlerden kaynaklanabileceği gibi uzun yıllar sigara içiminin bir sonucu olarak da görülebilir. Özellikle çocukluk döneminde çeşitli hormonal ilaç tedavileri kullanmak zorunda kalan kadınlarda da ilerleyen yaşlarda kalın ses problemi ile karşılaşmak mümkündür. Bu tabloların tam tersi olarak ince sesli bir erkeğin konuşması esnasında karşısındakiler tarafından yaşadığı algısal problemler de ciddi anlamda sıkıntı verici olabilir. Hele yönetici pozisyonunda biri ise bu durum otorite ve pozisyon anlamında ciddi negatif sonuçlar oluşturabilir. Ses estetiğine ihtiyaç duyan bir diğer hasta grubu da cinsiyet değişikliği tercihi içerisinde olanlandır. Özetle, sesimizin cinsiyet, yaş, fiziksel görünüm ve sosyal pozisyonumuzla uyumlu olması gerekir. Bu açıdan sıkıntı yaşayan tüm hastalar için ses estetiğine yönelik girişimler yapılabilir.

Ses estetiği nasıl yapılır?

Sesimizi incelik ve kalınlık algısına yönelik olarak değiştirmek mümkündür. Bu amaçla uyguladığımız çeşitli cerrahi girişimler ile elde edilen sonuçlar oldukça yüz güldürücüdür. Ağız içerisinden endoskopik olarak ya da boyundan küçük bir kesi yoluyla yapılan bu cerrahi girişimlerde amaç ses tellerimizin uzunluk, kütle ve gerginliğini ayarlayarak aynen bir enstrümanın teli gibi frekansını değiştirmektir. Bu sayede sesimizi inceltmek, kalınlaştırmak ve tınısını ayarlamak mümkündür. Cerrahi işlemlerle birlikte tedaviye eklenecek ses terapisi uygulamaları başarı oranını daha da arttırır.

Ses inceltme nedir?

Sesimizin incelik ve kalınlık algısını oluşturan temel öğe ses tellerimizin ses üretimi esnasında oluşturduğu titreşim sayısı, yani sesimizin temel frekansıdır. Sağlıklı bir erkekte sesin temel frekansının 120 Hz'in altında, sağlıklı bir kadında ise 150 Hz'in üstünde olması beklenir. Kısaca, sesin temel frekansı yükseldikçe ses incelir, frekans düştükçe ses kalınlaşır. Sesimizin temel frekansını belirleyen faktörler ise ses tellerimizin uzunluğu, kalınlığı ve gerginliğidir. Sesi inceltmek için ses tellerini uzatmak, inceltmek ve gerginliğini arttırmak gerekirken, sesi kalınlaştırmak için ses tellerini kısaltmak, kalınlaştırmak ve gerginliğini azaltmak gerekir. Dolayısıyla bu 3 parametre üzerinde yapılacak değişiklikler seste incelik ve kalınlık anlamında değişimlere yol açar.

Ses neden incelir ya da kalınlaşır?

Sesin inceltilmesi ihtiyacı farklı sebeplerden kaynaklanabilir. Cinsiyet değişimi isteği bu sebeplerin başta gelenlerinden biridir. Değişen fiziksel görünüm ile uyumlu olacak şekilde yeni bir ses hiç şüphesiz ki elde edilmek istenen yeni cinsel kimliğin en vazgeçilmez öğesidir. Çocukluk döneminde hormon tedavisi almak zorunda kalan ya da birtakım hormonal problemleri olan kadınlar için de kalın sesli olmak şüphesiz sosyal anlamda sıkıntı verici bir durumdur. Yoğun sigara kullanımı hikayesi olan orta yaşlı kadınlarda da ses kalınlaşması sık karşılaşılan bir problemdir. Ya da basitçe ortada hiçbir patolojik durum yokken yapısal olarak bazı kadınların sesi daha kalın olabilir. Tüm bu gruplar için ortak amaç sesin inceltilmesidir.

Ses inceltme ameliyatları nasıl yapılır?

Sesin inceltilmesi amacıyla birkaç farklı cerrahi teknik uygulanabilir. Bunlardan en çok bilineni Tip 4 tiroplasti işlemidir. Ameliyat esnasında hastanın sesini duyup seste yeterli incelmenin elde edildiğinden emin olabilmek amacıyla lokal anestezi altında yapılan bu cerrahi teknikte boyun ön alt kısmından yapılan küçük bir kesi ile gırtlaktaki 2 büyük kıkırdak birbirine yaklaştırılarak ses tellerinin uzatılması ve dolayısıyla sesin inceltilmesi amaçlanır. Eş zamanlı olarak özellikle cinsiyet değişimi talebi olan hastalar açısından boyun ön kısmında çıkıntı yapan adem elmasının traşlanması da mümkündür. Ses inceltilmesi amacıyla ağız içerisinden yapılan cerrahi girişimlerin ise doğal olarak ciltte kesi izi bırakmama gibi önemli bir artısı vardır. Bu teknikler aynı zamanda genel anestezi altında uygulandıkları için hastalar tarafından da daha kolay tolere edilir. Bu amaçla günümüzde daha popüler hale gelen ve sıklıkla uygulanmaya başlanan iki teknik Wendler glottoplasti ve Lazer inceltme (LAVA) dır. Wendler glottoplastide ses tellerinin ön 1/3 lük kısımları birbirlerine dikilerek ses tellerinin gerginliğinin arttırılması ve sesin inceltilmesi amaçlanır. Oldukça başarılı bir teknik olup günümüzde bu amaçla en çok tercih edilen cerrahi prosedürlerden biridir. LAVA'da ise lazer yardımı ile ses telinin kütlesi azaltılarak sesin inceltilmesi amaçlanır. Tüm bu cerrahi prosedürlerin iyileşme sürecinde ses terapisinden faydalanmak, sesin oturması ve kalıcı hale gelmesi açısından son derece faydalı olmaktadır. 

Ses kalınlaştırma nedir?

Ses estetiği kavramı içerisinde bazı olgular için sesin kalınlaştırılması sosyal iletişim ve toplum içindeki algı açısından son derece etkili ve faydalıdır. Ses kalınlaştırması uygulamaları genellikle erkekler için söz konusudur.

En çok kimler ses kalınlaştırmaya ihtiyaç duyuyor?

Bu kapsamda en sıklıkla karşılaştığımız hasta grubunu ergenlik döneminde seste kalınlaşma yönünde olması gereken değişimin izlenmediği puberfoni (mutasyonel falsetto) olguları oluşturur. Çocukluk çağındaki sesimiz normalde ergenliğe geçişle birlikte kalınlaşır. Fakat bazen bu olması gereken kalınlaşma ortaya çıkmaz ve ses ince olarak kalmaya devam eder. Bu durum da doğal olarak bireyin toplum içinde yanlış anlaşılmasına ve sosyal izolasyona yol açabilir. Ses terapisi çalışmaları ile yüz güldürücü sonuçlar alınabilen bu hasta grubu için uygulanacak birtakım cerrahi girişimlerle seste etkili ve kalıcı bir kalınlaşma elde etmek mümkündür. 

Ses tellerinde yapısal olarak bozukluk olan ya da daha önce ses tellerinden geçirdiği birtakım ameliyatlar sonucunda komplikasyon olarak sesi ince çıkmaya başlayan bir grup hasta açısından da ince ses problem olur. Bu tür hastalarda da ses kalınlaştırma ameliyatları oldukça yüz güldürücüdür.